Magnesiumtekort - wat zijn de symptomen?

Voedingstekorten kunnen veel schade aanrichten aan de algehele gezondheid. De moderne voedselkwaliteit en de gebruikelijke eetgewoonten werken tekorten helaas sterk in de hand. Een tekort aan magnesium is een van de meest voorkomende tekorten, dat gelukkig gemakkelijk kan worden verholpen en je gezondheid kan verbeteren, op voorwaarde dat je een diagnose stelt en de juiste maatregelen neemt. Ontdek wat een magnesiumtekort is en hoe je het efficiënt kunt aanvullen.

• Hoe vaak komt een magnesiumtekort voor?
• Symptomen van magnesiumtekort
• Wat zijn de oorzaken van een magnesiumtekort?
• Magnesiumsupplementen bij tekorten
• Samenwerking tussen magnesium en vitamine D
• Kijk naar de hele elektrolytenbalans
• Diagnose van magnesiumtekort
• Hoe magnesiumtekort aanvullen?

Hoe vaak komt een magnesiumtekort voor?

Een magnesiumtekort wordt ook wel hypomagnesiëmie genoemd. Hypomagnesiëmie komt veel vaker voor dan hypermagnesiëmie. Analyses van de magnesiuminname in Europa en Noord-Amerika tonen aan dat de statistische voedingsaanvoer van dit element de dagelijkse behoefte niet dekt. Sommige gegevens geven aan dat tot tweederde van de bevolking (56 tot 68%) in de westerse samenleving onvoldoende magnesium binnenkrijgt. In Polen treft het vooral volwassenen, terwijl een magnesiumtekort statistisch gezien onwaarschijnlijk is bij kinderen.

Magnesiumtekort is niet ongewoon in de algemene bevolking. De inname ervan is in de loop der jaren gedaald, vooral in de westerse wereld. Het typische 'westerse dieet' wordt gekenmerkt door een laag magnesiumgehalte van 30%-50% van de dagelijkse behoefte aan magnesium. Onderzoekers suggereren dat de magnesiuminname in de VS de afgelopen 100 jaar is gedaald van ongeveer 500 mg/dag naar 175-225 mg/dag. Al in 2005-2006 gaven Amerikaanse gegevens aan dat tot de helft van de Amerikanen niet aan hun dagelijkse behoefte aan magnesium voldeed.

Hypomagnesiëmie wordt gedefinieerd als een serum magnesiumconcentratie <0,75 mmol/l. Vroege symptomen van magnesiumtekort zijn niet-specifiek en omvatten gebrek aan eetlust, lusteloosheid, misselijkheid, braken, vermoeidheid en zwakte. Een meer uitgesproken magnesiumtekort uit zich in symptomen van verhoogde neuromusculaire prikkelbaarheid zoals tremor, spierkrampen in de onderbenen, spierkrampen, tetanie en gegeneraliseerde convulsies. Hypomagnesiëmie kan hartritmestoornissen veroorzaken, waaronder atriale en ventriculaire tachycardie.

Symptomen van magnesiumtekort

Magnesium heeft invloed op vrijwel het hele lichaam, dus de symptomen van een magnesiumtekort zijn ook systemisch. Veel symptomen zijn erg algemeen, waardoor ze gemakkelijk per vergissing aan andere aandoeningen kunnen worden toegeschreven. Hieronder volgt een lijst met de bekende symptomen van een magnesiumtekort. Het zijn er zoveel dat ze voor het gemak zijn onderverdeeld in verschillende systemen en aspecten van de gezondheid.

Algemeen: rusteloosheid, lusteloosheid, zwakte, agitatie, depressie, pijnlijke menstruatie, hyperactiviteit, hoofdpijn, prikkelbaarheid, slechthorendheid, lage stresstolerantie, verminderde eetlust, misselijkheid, slaapstoornissen, verminderde sportprestaties.

Spieren: spierkrampen, krampen van de voetzolen, beenkrampen, gezichtsspieren, kauwspieren en kuiten, spierkrampen van de onderste ledematen, rugpijn, nekpijn, urinewegkrampen, tetanie door magnesiumtekort.

Zenuwstelsel: nervositeit, verhoogde gevoeligheid van NMDA-receptoren voor exciterende neurotransmitters, migraine, depressie, nystagmus, paresthesieën, slecht geheugen, convulsies, tremor, duizeligheid.

Maagdarmkanaal: constipatie.

Cardiovasculair systeem: risico op supraventriculaire of ventriculaire aritmieën, hypertensie, coronaire spasmen, verminderde myocardpompfunctie, gevoeligheid voor digitalis, torsade de pointes (hartritmestoornis, een specifieke variant van meervoudige ventriculaire tachycardie), overlijden door hartziekte.

Elektrolyten: hypokaliëmie, hypocalciëmie, natriumretentie.

Metabolisme: dyslipoproteïnemie (verhoogde triglyceriden en cholesterol in het bloed), verminderde glucosetolerantie, insulineresistentie, verhoogd risico op metabool syndroom, verstoord bot- en vitamine D-metabolisme, PTH-resistentie, lage PTH-spiegels in het bloed, vitamine D-resistentie, lage 25(OH)D-spiegels in het bloed, terugkeren van calciumoxalaatstenen.

Overige: astma, chronisch vermoeidheidssyndroom, osteoporose, hypertensie, veranderde glucose homeostase.

Zwangerschap: zwangerschapscomplicaties (bijv. miskraam, vroeggeboorte, eclampsie).

Wat zijn de oorzaken van een magnesiumtekort?

De oorzaken kunnen uiteenlopen en het moeilijkst te behandelen zijn de overlappende oorzaken. Lees hier wat een magnesiumtekort kan veroorzaken.

Slechte voeding!

Dit is het meest voor de hand liggende antwoord. Het lichaam kan niet over de juiste hoeveelheid magnesium beschikken als we er te weinig van binnenkrijgen. Vergeet niet dat dit een element is dat moet worden aangevuld in de dagelijkse voeding, omdat we het zelf niet produceren.

Een van de oorzaken van magnesiumtekort in Polen is onze traditionele culinaire voorkeur. Het typisch Poolse menu wordt gedomineerd door brood en zuivelproducten. Zuivelproducten bevatten helaas weinig magnesium. Brood zou het kunnen leveren als het gemaakt was van volkoren graan, maar de klassieke variant van geraffineerd meel levert slechts sporen van magnesium. Hetzelfde geldt voor vlees en eieren, die ook niet bevorderlijk zijn voor het aanvullen van magnesium in het dieet, maar die een belangrijke plaats innemen in de Poolse keuken.

Daarnaast is het algemene dieet van belang. Extreme hoeveelheden proteïne (minder dan 30 g per dag of zeer grote hoeveelheden die de nierfunctie verhogen) maken het bijvoorbeeld moeilijk om optimale magnesiumconcentraties te behouden. Een teveel aan fytaten in de voeding, die magnesiumionen binden, is ook problematisch.

Sommige medicijnen

En dat zijn er nogal wat. Hieronder staat een lijst met medicijnen die het moeilijk maken om goede magnesiumconcentraties te behouden, samen met hun werkingsmechanismen.

Ziekten

Bepaalde pathologische aandoeningen waarmee het lichaam wordt geconfronteerd, kunnen de magnesiumvoorraden verder uitputten, waardoor de toestand van de patiënt verder verslechtert. Ziekten die het risico op magnesiumtekort verhogen zijn:

• alcoholisme,
• slecht gecontroleerde diabetes mellitus,
• malabsorptiestoornissen (bijv. door de ziekte van Crohn, coeliakie, korte darmsyndroom, enz,)
• endocriene aandoeningen (bijv. aldosteronisme, hyperparathyreoïdie, hyperthyreoïdie),
• nierziekten (bijv. chronisch nierfalen, dialyse, Gitelman-syndroom).

Leeftijd

Met de leeftijd kan de magnesiumabsorptie tot 30% minder efficiënt worden. Oudere leeftijd verhoogt ook het risico op factoren uit de vorige punten, d.w.z. gezondheidsproblemen en het gebruik van problematische medicijnen.

Drugs

Alcoholgebruik is een factor die het risico op een magnesiumtekort verhoogt. Alcohol verhoogt de uitscheiding van dit element uit het lichaam, onder andere door het vochtafdrijvende effect. Een tekort komt vaak voor bij alcoholisten. Ook roken kan de beschikbare hoeveelheid magnesium verminderen.

Magnesiumsupplementen bij tekorten

De doeltreffendheid van orale magnesiumsupplementen bij het corrigeren van magnesiumtekorten is niet controversieel. Het is goed gedocumenteerd in de wetenschappelijke literatuur. De effectiviteit hangt vooral af van de keuze van de juiste vorm van magnesium en de juiste dosis.

Organische vormen worden beschouwd als de beste voor een effectieve magnesiumsuppletie. Ze worden gekenmerkt door een zeer goede oplosbaarheid in water en dus biologische beschikbaarheid. Van deze vormen zijn de volgende bijzonder opmerkelijk:

• magnesiumcitraat
• magnesiummalaat
• magnesiumlactaat
• magnesium aspartaat

Magnesiumchelaten zoals magnesium diglycinaat en magnesium tauraat hebben ook een goede reputatie.

Samenwerking tussen magnesium en vitamine D

Vitamine D staat bekend als een van de meest deficiënte voedingsstoffen, waarbij een tekort een zeer groot deel van de bevolking treft. Het blijkt dat het een interessante relatie heeft met magnesium en gelijktijdige suppletie van beide componenten kan zeer gunstig zijn.

Er is aangetoond dat 1,25-dihydroxyvitamine D (1,25(OH)2D), de biologisch actieve vorm die in de nieren wordt gevormd, de magnesiumabsorptie in de darmen kan stimuleren. Dus hoe dieper het vitamine D-tekort, hoe moeilijker het is om het magnesiumtekort aan te vullen.

Aan de andere kant is magnesium een noodzakelijke cofactor voor de binding van vitamine D aan het transporteiwit VDBP(Vitamin D Binding Protein). Bovendien is de omzetting van vitamine D via 25-hydroxylering in de lever en 1α-hydroxylering in de nier naar de actieve, hormoonachtige vorm afhankelijk van magnesium. Magnesiumtekort leidt tot verlaagde 1,25(OH)2D-concentraties. Magnesiumsuppletie kan de weerstand tegen vitamine D-behandeling omkeren.

Kijk naar de hele elektrolytenbalans

Er is een complex web van relaties tussen de afzonderlijke elektrolyten. Wanneer er een magnesiumtekort is, is de kans groot dat er ook iets mis is met de andere elektrolyten. Hypomagnesiëmie gaat vaak gepaard met hypokaliëmie (kaliumtekort) en hypocalciëmie (calciumtekort). Een verlaagde calciumconcentratie in het lichaam is zelfs een van de vroegste tekenen van magnesiumtekort en kan worden beschouwd als een van de diagnostische criteria.

Diagnose van magnesiumtekort

Voor een paar Z£ kunnen we in het laboratorium een magnesiumtest in het bloed uitvoeren. Is dit voldoende? Het is niet alleen niet voldoende, het kan zelfs misleidend zijn. Niet meer dan 1% van de magnesiumionen die in het lichaam zijn opgeslagen, wordt extracellulair gevonden en slechts ongeveer 0,3% van alle magnesiumvoorraden circuleert in het bloedserum. De rest wordt opgeslagen in de botten en in de cellen. Bovendien beschikt het lichaam over geavanceerde mechanismen om het magnesiumgehalte in het bloed zelf te reguleren en zo de pH op het juiste niveau te houden. Dus zelfs als de magnesiumconcentraties in het bloed correct zijn, kan dit niet beschouwd worden als een betrouwbare bevestiging van de afwezigheid van een magnesiumtekort. Het testen van magnesium in het bloed is daarentegen zeer nuttig in de poliklinische praktijk.

In de praktijk kun je je het beste richten op het analyseren van de symptomen van een persoon en zijn of haar dieet om te zien of er een kans is dat hij of zij voldoende magnesium binnenkrijgt. Sommige mensen nemen ook gewoon magnesiumsupplementen om te zien of het symptoomprofiel na een paar dagen verbetert. Dit is logisch, want magnesium is heel moeilijk in te nemen bij volwassenen en over het algemeen wordt suppletie heel goed verdragen.

Van de meer geavanceerde diagnostische methoden wordt steeds vaker de elementaire haaranalyse genoemd, die betrouwbaarder kan zijn dan bloedconcentraties.

Hoe magnesiumtekort aanvullen?

Het belangrijkste is natuurlijk voeding. Noten, volkorenproducten, groene bladgroenten en peulvruchten moeten zo vaak mogelijk in het dieet worden opgenomen. Een belangrijke bron van magnesium, die tot 10% van de magnesiumbehoefte dekt, is... water. Let dus op je vochthuishouding en drink de aanbevolen hoeveelheid van minstens 2 liter water per dag. Soms is het een goed idee om sterk gemineraliseerd water met een hoog magnesiumgehalte te drinken. Als het nodig is , is het een goed idee om magnesiumsupplementen van goede kwaliteit te nemen.

Bronnen:

• Gröber U, Schmidt J, Kisters K. Magnesium in preventie en therapie. Nutrients. 2015;7(9):8199-8226. Gepubliceerd 2015 sep 23. doi:10.3390/nu7095388

• Bancerz B, Duś-Zuchowska M, Cichy W, Matusiewicz H. Effect van magnesium op de menselijke gezondheid. Gastroenterology Review/Gastroenterologisch overzicht. 2012;7(6):359-366. doi:10.5114/pg.2012.33043.

• Schwalfenberg GK, Genuis SJ. Het belang van magnesium in de klinische gezondheidszorg. Scientifica (Caïro). 2017;2017:4179326. doi:10.1155/2017/4179326